بخشی از سهام به هواداران تعلق یابد

به گزارش خبرنگار خبرگزاری صدا و سیما، کمیسیون ویژه حمایت از تولید ملی و نظارت بر اجرای اصل ۴۴ قانون اساسی در گزارشی با تاکید بر لزوم واگذاری دو باشگاه استقلال و پرسپولیس تا پایان امسال پیشنهاد کرد: ۱۰ درصد از سهام هر یک از دو باشگاه جهت کشف قیمت، ۵۰ درصد به صورت بلوکی به شرکت‌های سهامی عام دارای حداقل ۱۰ هزار سهام دار و باقی سهام نیز به صورت خرد به هواداران در قالب شرکت تعاونی سهامی عام اختصاص یابد.
اين کمیسیون با بررسی «نحوه درآمدزایی و خصوصی سازی باشگاه‌های استقلال و پرسپولیس» پیشنهاد می‌کند؛ از ابتدای سال ۱۳۹۹، کلیه حقوق مرتبط با اعمال مالکیت شرکت‌های فرهنگی - ورزشی استقلال و پرسپولیس از وزارت ورزش و جوانان به وزارت امور اقتصادی و دارایی منتقل شود و این وزارتخانه نیز مکلف شود تا با همکاری سازمان خصوصی سازی و سازمان بورس و اوراق بهادار تا پایان سال نسبت به واگذاری دارایی‌های نامشهود این دو باشگاه از طریق فرابورس اقدام کند.
در گزارش این کمیسیون فعالیت تجاری، هواداران، رسانه، تبلیغات، درآمد روز مسابقه، حامیان مالی و کمک‌های دولت و شرکت‌های مادر و سازمان‌های بین المللی از مهمترین راهکار‌ها و منابع درآمدزایی در باشگاه‌ای فوتبال حرفه‌ای عنوان شده است.
متن این گزارش که (هم اکنون در نوبت قرائت در صحن مجلس قرار دارد) در اختیار خبرگزاری صدا و سیما قرار گرفته، به شرح زیر است:
تجربه خصوصی سازی در کشور‌های مختلف جهان و داخل کشور نشان میدهد رویکرد واحدی برای خصوصی سازی و کاهش تصدی گری دولت وجود ندارد، بلکه اجرای موفق این برنامه تابع عوامل و شرایط متعددی بوده و الزام‌های خاصی دارد. در این باره می‌توان گفت بدون فراهم شدن زیرساخت‌های درآمدزایی باشگاه‌ها و تعیین ضوابط حِرف و مشاغل ورزش حرفه‌ای و ضوابط بیمه‌ای و مالیاتی، نوع و روش واگذاری به تنهایی نمی‌تواند ضامن موفقیت خصوصی سازی در ورزش حرفه‌ای کشور باشد؛ مهمترین راهکار‌ها و منابع درآمدزایی در باشگاه‌های فوتبال حرفه‌ای ایران عبارتند از: فعالیت تجاری، هواداران، رسانه، تبلیغات، درآمد روز مسابقه، حامیان مالی و سایر.
اولین منبع درآمدزایی: از طریق برند و فعالیت‌های تجاری
در این راستا می‌توان به فروش پیراهن و لوازم ممهور به آرم باشگاه، مدارس فوتبال، بازاریابی مشارکتی، احداث فروشگاه، رستوران و هتل با نام باشگاه، نقل و انتقال بازیکنان، راه اندازی تور‌های گردشگری و ... اشاره کرد. فروش اقلام تجاری، امروزه در کشور‌های پیشرو در فوتبال، جزو اصلی ترین منابع درآمدزایی باشگاه‌ها به شمار میروند. اما در ایران متأسفانه فروش اقلام تجاری مانند پیراهن سهمی در درآمد‌های باشگاه‌های فوتبال ندارد. همواره ضعف در قوانین مربوط به کپی رایت در ایران به عنوان دلیل اصلی محرومیت باشگاه‌ها از این منبع درآمدی مهم عنوان می‌شود، درحالیکه به نظر میرسد باشگاه‌ها میتوانند با پشتکار و پیگیری حقوقی، از حقوق خود در برابر جاعلین دفاع کند. ضمن آنکه، علاوه بر آن با مدیریت درست بازاریابی هم میتوان حتی با قوانین موجود درآمد کسب کرد. یکی از بهترین شیوه‌ها در این راه، میتواند بازاریابی مشارکتی باشد که امروزه بسیار رایج است و باشگاه‌ها در ایران می‌توانند از آن در ارتباط با شرکای تجاری خود، ازجمله اسپانسر، تأمین کننده البسه ورزشی و همچنین تولیدکنندگان اقلام تجاری ممهور به نام و نشان باشگاه برای هواداران، استفاده کنند.
باشگاه‌ها می‌توانند با احداث و راه اندازی فروشگاه در نقاط مختلف کشور جهت فروش مستقیم و یا فروش اینترنتی و آنلاین محصولات تا حدودی بر این مشکل فایق آیند. مدارس فوتبال نیز در صورت مدیریت صحیح میتواند به منبع مهم درآمدزایی باشگاه‌های ما تبدیل شود.
دومین منبع درآمدزایی: حامیان مالی
رابطه فوتبال و تجارت یک رابطه دوطرفه است و بنگاه‌های تجاری از طریق سرمایه گذاری در فوتبال هم برای خود اعتبار و پرستیژ بالایی کسب میکنند و هم میتوانند برند خود را در بازار تثبیت کنند. به همین خاطر است که شرکت‌های بزرگ خودروسازی، بیمه، لوازم ورزشی، بانک‌ها و سایر شرکتها، سالانه میلیون‌ها دلار در فوتبال سرمایه گذاری میکنند تا نسبت به رقبایشان موقعیت بهتری در بازار کسب کنند. می‌توان گفت که مدیران عامل باشگاه‌ها برای جذب سرمایه بیشتر از حامیان مالی باید دنبال راهکار‌هایی برای جذب هوادار بیشتر و نمایش تلویزیونی بیشتر بوده و نیز اطلاعات مالی شفافی با حامیان داشته باشند. جذب چهره‌های مشهور، بازی زیبا، ایجاد امکانات مناسب در استادیوم، ایجاد کانون هواداری، برخی از عوامل مؤثر در جذب هوادار هستند. اما نقش فدراسیون و سازمان لیگ در خصوص نمایش تلویزیونی، پررنگتر است. ایجاد شرایطی برای بالا بردن سطح کیفی مسابقات و پخش بازی‌ها در شبکه‌های ملی و بین المللی می‌تواند انگیزه حامیان مالی را برای سرمایه گذاری در فوتبال کشور بالا ببرد.
سومین منبع درآمدزایی: رسانه
در کشور‌های پیشرو فوتبال جهان، حقوق پخش تلویزیونی مسابقات، از اصلی ترین منابع درآمد باشگاه‌ها محسوب میشود. از طرفی نقش نمایش تلویزیونی در جذب حامیان مالی بسیار مهم است و هر چه نمایش مسابقات ورزشی در سطوح ملی و بین المللی وسیعتر باشد میزان جذب حامیان مالی بیشتر خواهد بود. هر چند در کشورمان باید گفت که پخش تلویزیونی مسابقات به عنوان یک حق برای صاحبان بازی‌ها به شمار نمیرود، ولی در صنعت فوتبال دنیا، حق پخش رسانه‌ای و تلویزیونی را به عنوان یک منبع مهم درآمدزایی باشگاه‌های فوتبال می‌دانند.
چهارمین منبع درآمدزایی: تبلیغات
یک کمپانی برای تبلیغ محصول یا خدماتش، ترجیح می‌دهد با تیمی قرارداد ببندد که هوادار بیشتری دارد و بالطبع تعداد زیادی بازی‌های آن تیم و تبلیغات روی پیراهنش را نگاه میکنند. عرصه نامحدود اینترنت و وب می‌تواند برای سازمان‌های ورزشی موقعیت مناسبی را با حداقل هزینه جهت تبلیغات و ارتباط با هواداران، فراهم آورد و مدیران ورزشی نیازمند تعامل با هوادارانند.
پنجمین منبع درآمدزایی: درآمد روز مسابقه
اصلی‌ترین منبع درآمدی که در پی فضاسازی تخصصی یک استادیوم فوتبال ایجاد میشود به اصطلاح "درآمد‌های روز مسابقه" است و امروزه منبع درآمدی بسیار مهم و اجتناب ناپذیری برای یک باشگاه حرفه‌ای محسوب می‌شود. درآمد حاصل از فروش بلیت و درآمد‌های جنبی استادیوم در روز مسابقه مانند: بوفه، فروش پیراهن و پرچم، فروش غذا و نوشیدنی و فروش یا اجاره پارکینگ بخش مهمی از درآمد روز مسابقه اکثر باشگاه‌های معتبر دنیا را تشکیل میدهد. اکثر باشگاه‌های ایران ورزشگاه اختصاصی ندارند و فروش بلیت در انحصار سازمان لیگ است، ولی دولت و شهرداری‌ها می‌توانند استادیوم‌ها را به صورت اجاره به شرط تملیک در اختیار باشگاه‌ها قرار دهند تا باشگاه بتواند از این روش برای درآمدزایی استفاده کند.
ششمین منبع درآمدزایی: هواداران
هواداران از طریق حق عضویت، خرید محصولات باشگاه، هدایا و کمک‌ها و خرید بلیت می‌توانند به باشگاه کمک کنند. فوتبال ورزش اول ایران است و هر هفته هواداران زیادی برای تماشای مسابقات باشگاهی به ورزشگاه‌ها می‌آیند. می‌توان به جرأت گفت ایران در سطح آسیا از این حیث حرف اول را میزند، اما نیاز است کار‌های زیادی انجام شود تا تعداد هواداران فوتبال و انگیزه و شور آن‌ها برای حمایت از تیم‌های محبوبشان بیشتر شود. انجام اقداماتی که منجر به بالا رفتن سطح کیفی مسابقات میشود وظیفه اصلی فدراسیون فوتبال و سازمان لیگ است، اما باشگاه‌ها نیز باید با الگوبرداری از باشگاه‌های بزرگ جهان و استفاده از تجارب آنها، گام‌های بزرگتری در جذب هواداران و حضور آن‌ها در ورزشگاه‌ها بردارند. مدرن کردن استادیوم ها، ارائه خدمات لازم به هواداران، فراهم کردن امکانات کافی برای حضور راحت‌تر آن‌ها در استادیوم ها، فروش بلیت به راحت‌ترین شکل ممکن، بالا بردن سطح کیفی و فنی تیم‌ها می‌تواند تأثیر زیادی در جذب هواداران و حضور بیشتر آن‌ها در استادیوم‌ها داشته باشد. در چنین شرایطی نه تنها بازیکنان بزرگتری جذب باشگاه‌های پرطرفدار میشوند بلکه توجه بنگاه‌های اقتصادی و تجاری نیز جلب خواهد شد و باشگاه‌ها می‌توانند درآمد مالی بیشتری بدست آورند.
هفتمین منبع درآمدزایی: کمک‌های دولت، شرکت مادر و کمک‌های مالی کنفدراسیون فوتبال آسیا و سازمان‌های بین المللی
دولت می‌تواند از طریق پرداخت وام و تسهیلات کم بهره، معافیت مالیاتی، واگذاری استادیوم به صورت اجاره به شرط تملیک و حمایت از حقوق قانونی و مالکیت کپی رایت باشگاهها، کمک شایانی در توسعه باشگاه‌های فوتبال داشته باشد. برخی باشگاه‌های فوتبال در ایران مانند پیکان، سایپا و ذوب آهن، وابسته به صنایع هستند و هر ساله بودجه‌ای برای اداره باشگاه در نظر گرفته میشود؛ علاوه بر آن، شرکت‌های اقماری وابسته به این صنایع نیز، بخشی از درآمد خود را هزینه باشگاه می‌کنند.
صعود باشگاه‌ها به لیگ قهرمانان آسیا نیز یکی دیگر از منابع مهم درآمدزایی باشگا ه‌ها میتواند باشد که صعود به مراحل بالاتر، عایدی بیشتری برای باشگاه خواهد داشت. این امر مستلزم توجه بیشتر باشگاه‌ها به برنامه ریزی اصولی در زمینه تقویت زیرساختها، تیم‌های پایه، انسجام و تمرکز در هیأت مدیره و جذب افراد با انگیزه است.
در نهایت با توجه به اینکه باشگاه‌های فوتبال جهت تقویت زیرساختها، آموزش مربیان و بازیکنان، کشف و پرورش استعدادها، خرید مربیان و بازیکنان مطرح و حضور قدرتمند در رقابت‌های داخلی و بین المللی، به پشتوانه مالی بالا نیاز دارند، لذا پیشنهاد میشود با برنامه ریزی اصولی و بهره گیری از شیوه‌های نوین بازاریابی و با ایجاد منابع مختلف درآمدزایی از جمله فعالیت‌های تجاری، حق پخش رسانه ای، هواداران، حامیان مالی، درآمد روز مسابقه، تبلیغات و سایر منابع در جهت تأمین نیاز‌های مالی خود اقدام نمایند.
از سوی دیگر؛ واگذاری دو باشگاه استقلال و پرسپولیس (به عنوان بخشی از هویت فرهنگی و ورزشی کشور)، تنها بخشی از این مسئله مهم می‌باشد و لازم است سایر ابعاد مربوط در قالب «نظام ورزش حرفه‌ای کشور و یا نظام باشگاه داری کشور» به تصویب نهاد قانونگذاری کشور برسد. معهذا، این نیز به سرانجام نخواهد رسید مگر آنکه دولت یک گام برداشته و به واگذاری باشگاه‌ها اقدام کند و در گامی دیگر، قانونگذار نسبت به تسهیل شرایط و بسترسازی فعالیت اقتصادی باشگاه‌ها و نظام باشگاه داری ورزش حرفه‌ای کشور اقدام نماید.
از سوی دیگر مطابق بند «ه» تبصره ۲ قانون بودجه سال ۱۳۹۸، وزارت ورزش و جوانان باید حداکثر تا پایان شهریورماه ۱۳۹۸، شرایط پذیرش دو شرکت فرهنگی ـ ورزشی استقلال و پرسپولیس را در بازار پایه فرابورس فراهم می‌نمود، با این حال، این حکم اجرایی نشد.
لذا، پیشنهاد میشود در اجرای مواد ۱۸ و ۱۹ قانون اجرای سیاست‌های کلی اصل چهل وچهار قانون اساسی، از ابتدای سال ۱۳۹۹، کلیه حقوق مرتبط با اعمال مالکیت شرکت‌های فرهنگی - ورزشی استقلال و پرسپولیس از وزارت ورزش و جوانان به وزارت امور اقتصادی و دارایی منتقل شود. به علاوه، وزارت امور اقتصادی و دارایی مکلف شود با همکاری سازمان خصوصی سازی و سازمان بورس و اوراق بهادار تا پایان سال ۱۳۹۹ نسبت به واگذاری دارایی‌های نامشهود دو شرکت فرهنگی- ورزشی استقلال و پرسپولیس یا برند از طریق فرابورس پس از عرضه ۱۰ درصد از سهام هر یک از دو شرکت جهت کشف قیمت، به نسبت ۵۰ درصد به صورت بلوکی به شرکت‌های سهامی عام دارای حداقل ۱۰ هزار سهام دار و باقی سهام به صورت خرد به هواداران در قالب شرکت تعاونی سهامی عام اقدام کند.
هر چند واگذاری مدیریت دو شرکت در یک بازه زمانی ۵ تا ۱۰ ساله با حفظ مالکیت دولت تحت عنوان «پیمان مدیریت» می‌تواند پیشنهاد دیگری برای این موضوع باشد.