هوایی که آلوده شد!

به گزارش خبرگزاری صدا و سیما مرکز همدان، هوای همدان چند وقتی است که آلوده شده و مردم و مسئولان را درگیر خود کرده است.هوای همدان که پیش از این پاک بود و زبانزد خاص و عام از همشهریان گرفته تا گردشگران داخلی و خارجی ،اما چند وقتی است که دیگر پاکی سابق را ندارد .معروف است که ما ملتی دقیقه نودی هستیم.بدین معنا که همه کارها را به لحظات آخر می اندازیم .این بار هم آنقدر در زمینه های دیگر کوتاهی کردیم و کردند تا به دقیقه نود رسیدیم .کارهایی که نه در روزها وهفته ها و ماهها بلکه در سالهای گذشته باید می شد، نشد تا به اینجایی رسیدیم که غافلکیرمان کرد.و حالا دقیقه نود است .نود دقیقه از بازی را با کم کاری،بی تدبیری ،بی توجهی و سوء مدیریت از دست داده ایم. بازی به وقت اضافه کشیده است تا چه پیش آید، شاید بادی ، بارانی و شاید هم عنایتی دوباره و چند باره و ...

 

آلودگی هوای همدان رکورد زد!
هوای همدان روز 30 آذر به مرز هشدار رسید. بر اساس برخی آمارها عدد آلودگی در ساعات پایانی شب سی ام آذر میزان غلظت آلودگی در شهر همدان را 232 میکروگرم بر متر مکعب ثبت کردند که در کل کشور آلوده ترین بوده است .

به گفته آقای عربی ، معاون نظارت و پایش اداره کل حفاظت محیط‌زیست استان همدان ساعت ۲۳ این روز شاخص کیفیت هوای همدان ۱۸۲ بود و در اوج خود در ساعت یک بامداد شاخص کیفی هوا (AQI) این شهر به ۲۰۵ رسید. او با اشاره به اینکه در آذر ماه ۱۳۹۷، هشت روز ناسالم برای گروه‌های حساس داشتیم، می افزاید :"آذرماه امسال ۲ روز ناسالم برای همه گروه ها و ۹ روز ناسالم برای افراد حساس داشتیم"‌ .شاخص کیفیت هوا (Air Quality Index = AQI) هنگامی که بین ۲۰۱ تا ۳۰۰ باشد در شرایط بنفش قرار دارد که بسیار ناسالم است. همدان در این شب رکورد زد. آلودگی هوا در همدان پس از سالها به حدی رسید که برای نخستین بار نشست اضطراری برای بررسی وضعیت آلودگی هوا تشکیل شد.

 

آقای "عراقی" ، "رئیس کارگروه شرایط ویژه آلودگی هوای همدان" در گفتگو با خبرنگار ما در مورد نتایج این نشست گفت : " قرار شد از خودرو های شخصی وتک سرنشین کمتر استفاده شود ، معاینه فنی خودروها جدی گرفته شود ، از حمل و نقل عمومی بیشتر استفاده شود ، سوخت استاندارد به خودروها داده شود و اعتبارات لازم برای ایستگاه پایش بیشتر در سطح شهر اختصاص یابد".
با نکاهی به سر فصل های مصوبات این نشست که بیشتر در قالب توصیه و کارهای غیر عملیاتی و کمتر تاثیرگذار است به نظر نمی رسد اقدامات مناسب و ریشه ای را شاهد باشیم.

علل و عوامل ایجاد آلودگی در همدان
به گفته "مسئول پایش آلودگی دانشگاه علوم پزشکی ابن سینا" علت آلودگی های اخیر در استان ناشی از ذرات گردو غبار زیر 2 و نیم میکرون است و سرد بودن هوا نمی گذارد که آلودگی به بالا حرکت کند و در سطح زمین باقی می ماند".آقای "خدابخشی" با بیان اینکه میزان آلودگیها در ساعات میانی روز بیشتر می شود ، دو علت اصلی را برای این آلودگیها برمی شمرد و می افزاید:" مصرف سوخت در منازل و خودروها موجب این حجم آلودگی در سطح شهرها شده است."

 

آقای "کرمی" ،"معاون بهداشت دانشگاه علوم پزشکی ابن سینا" از همه شهروندان خواسته در شرایط آلودگی هوا ماسک بزنند ، از تردد بی جا بپرهیزند ، پنجره ها را ببندند ، از ورزش و پیاده روی در فضاهای باز پرهیز کنند و مصرف ویتامین ها و سبزیجات را فراموش نکنند.
عوامل متعددی دست به دست هم داده اند و سالهای سال روی هم تلنبار شده اند و وضعیت امروز را رقم زده اند.در زیر به برخی از این عوامل مهم و تاثیرگذار اشاره می کنیم.

ضعف سیستم حمل و نقل عمومی کارآمد
امروزه در دنیا توجه زیادی به سیستم حمل و نقل عمومی می شود.در واقع در مسیر فرهنگ سازی ابتدا زیرساخت های لازم فراهم شده است و سپس در زمینه استفاده از خودروهای تک سرنشین اقداماتی عملیاتی شده است. وقتی از طریق اتوبوس، مترو ، بی آر تی و منو ریل جابجایی با هزینه کم و با سرعت بالا انجام شود دیگر خیلی ها نیازی به استفاده از خودرو شخصی با هزینه بالاتر نخواهند داشت.وجود مشوق ها در این راستا بسیار حائز اهمیت است.ممنوعیت تردد زمانی معنا خواهد داشت که جایگزین مناسبی وجود داشته باشد و در غیر این صورت بی معنا خواهد بود. ایجاد تسهیلاتی برای عبور و مرور با دوچرخه در سطح شهر نیز می تواند در این زمینه موثر باشد.وجود برخی مراکز عرضه دوچرخه به صورت قسطی به مشتریان و یا اجاره ای و رایگان در برخی مسیرها ، هم برای سلامتی شهروندان اهمیت خواهد داشت و هم به کم شدن ترافیک می انجامد. البته استفاده از دوچرخه نیاز به زیرساخت هایی از جمله خط ویژه عبور هم دارد که باید ایجاد شود.
سیستم حمل و نقل عمومی کم و فرسوده
در شهر همدان با حدود 650 هزار نفر جمعیت تعداد 200 دستگاه اتوبوس و تعداد 3 هزارو 430 تاکسی وجود دارد.به گفته کارشناسان میانگین عمر اتوبوس های عمومی درون شهری بالای 10 سال است .

 

آقای "پوروخشوری" ، "رئیس سازمان مدیریت حمل‌ونقل بار و مسافر شهرداری همدان" با بیان اینکه در حال حاضر 200 دستگاه اتوبوس شهری در همدان فعال است در حالی که 550 دستگاه نیاز داریم ،درباره مشکلات موجود ناوگان شهری همدان می ‌گوید: " در دوره‌ای برای راه‌اندازی ناوگان انبوه بر شهری همدان به صورت بی آر تی پیش بینی و برنامه ریزی شد که شرایط معابر شهر همدان امکان بکارگیری این اتوبوس‌های را نداشت و قانون الزامی برای دولت در تسهیل آمد و شد شهری توسط شهرداری‌ها با تامین منابع مالی خرید اتوبوس‌ها با سهم ۸۲.۵ درصد قرار داد که دولت به هیچ شهرداری درکشور این یارانه را پرداخت نکرده است و اگر اتوبوس جدیدی هم به ناوگان شهری همدان افزوده شد از منابع شهرداری همدان است" .

به گفته آقای "کریمی" ، معاون تاکسیرانی همدان یک هزار و ۱۰۰ دستگاه تاکسی هم فرسوده است که باید نوسازی شود که نه سایت نوسازی باز است و نه رانندگان تاکسی به علت قیمت بالای خودروها توان خرید و پرداخت اقساط را دارند. با یک بررسی میدانی در سطح شهر خواهیم دید که این وسایل نقلیه عمومی که همیشه هم در دسترس نیستند و استفاده از آنها مستلزم صرف وقت فراوان است ، با سن بالای خود به عاملی برای ایجاد آلودگی مبدل شده اند. عمر اینها انقدر بالاست و فرسوده هستند که موجب ناراحتی مسافر و دردسر راننده می شوند.به نظر می رسد که خیلی از این خودروها یا معاینه فنی ندارند و اگر هم دارند به صورت استاندارد معاینه فنی نشده اند. البته بماند که شگردها و راههای فرار زیادی هم برای دور زدن معاینه فنی خودروها وجود دارد که برخی شاید بالاجبار از آن شگردها استفاده می کنند.تعویض لاستیک ها ، برخی وسایل آلاینده و اجاره برخی قطعات برای گذراندن معاینه فنی و رفاقت برخی از کارشناسان معاینه فنی با رانندگان و اغماض از برخی معایب خودرو فقط بخشی از این راههاست.ناتوانی رانندگان این وسایل فرسوده در جایگزینی و خرید خودروهای نو موجب بقای این خودروها در سطح شهر می شود که استمرار این آلودگیها را در پی دارد.

افزایش خودروهای کم کیفیت در شهرها
روز به روز شاهد افزایش تعداد خودروها در معابر و خیابانها هستیم.روزانه و ماهانه خودروهای زیادی وارد کشور و شهر همدان می شود .

 

به گفته سرهنگ فکری ، رئیس پلیس راهور استان همدان در 8 ماهه امسال بیش از 13 هزار خودرو جدید وارد استان شده است.در مورد کیفیت خودروها که چیز زیادی نمی توان گفت. همین بس که سازمان ملی استاندارد اجازه ای برای تولید به برخی خودروها را نمی دهد و کیفیت آنها را تایید نمی کند ولی این خودروها به بهانه های مختلف تولید و به بازار عرضه می شوند.ورود این خودروهای بی کیفیت با مصرف بالای بنزین و گازوئیل در ایجاد آلودگی ها بسیار موثر است.جالب اینجاست که هر روز به تعداد این خودروها افزوده می شود بدون اینکه زیرساخت لازم برای آنها به همان نسبت افزایش یابد. اخیرا سازمان استاندار برای بار چندم اعلام کرد که از سال آینده اجازه تولید برخی خودروها همچون پراید و پژو را نمی دهد که به نظر می رسد این تصمیم هم همانند سایر تصمیمات با یک تبصره به فراموشی سپرده شود زیرا برخی از شرکت های خودروساز این محصولات را پیش فروش هم کرده اند.

سوخت نامرغوب با کیفیت پایین
متهم دیکر آلودگی هوا را می توان در سوخت با کیفیت پایین دانست.کیفیت پایین بنزین و گازوئیل مصرفی که از نوع معمولی است موجب شده تا هوا آلوده شود.
استفاده از بنزین و گازووئیل یورو 4 می تواند کمک زیادی به کم شدن آلودگی هوا کند.رئیس سازمان مدیریت حمل‌و‌نقل بار و مسافر شهرداری همدان در مورد سوخت کم کیفیت اتوبوس ها می گوید :" تا زمانی که سوخت یور‌و 2 در اتوبوس‌های با استاندار یورو 4 مصرف می‌شود دودزایی اتوبوس‌ها انکار‌ناپذیر و این سوخت روی تجیهزات تولیدکننده توان حرکت اتوبوس‌ها تاثیر منفی دارد و کاری هم نمی‌توان کرد".

مدیرعامل شرکت پخش فرآینده‌های نفتی منطقه همدان هم با تایید کیفیت پایین سوخت مصرفی می گوید:"بنزین و گازوییل یکی از مهم ترین علل آلودگی هوای همدان است".

آقای "روستایی" با اشاره به اینکه براساس استاندارد یورو، عدد اکتان بنزین باید نزدیک به ۸۰ باشد می افزاید:"مصوبه توزیع بنزین یورو در همدان نداریم و به همین منظور، بنزین یورو در همدان توزیع نمی‌شود و اتوبوس‌های درون شهری گازوئیل معمولی استفاده می‌کنند که گوگرد موجود در آن بالای یک‌هزار است".او معتقد است :" اتوبوس‌های سازمان اتوبوسرانی شهرداری همدان باید به سامانه عرصه گازوییل یورو متصل شوند تا میزان آلودگی حاصل از این اتوبوس‌ها کاهش یابد".
"رئیس کارگروه بررسی مقابله با آلودگی هوای استان" در نشستی که برای بررسی علل آلودگی برگزار شد نیز خواستار استفاده از سوخت های با کیفیت بالاتر شد.

 

آقای "عراقی" گفت : "از شرکت پخش فرآورده های نفتی می خواهیم که سوخت استاندارد در اختیار خودروها قرار دهد".

 

 

اذعان معاون عمرانی استاندار همدان به اینکه در حال حاضر از سوخت های با کیفیت پایین استفاده می شود و دستور استفاد از سوخت با کیفیت بهتر را می توان در راستای تایید اینکه ما ملتی دقیقه نودی هستیم تعبیر کرد.

فرهنگ ضعیف در بخش حمل و نقل و ترافیک
با وجود اینکه خیلی اوقات خودمان را با فرهنگ می دانیم و به این هم می بالیم اما در عمل ضعف زیادی داریم .در حوزه ترافیک از همان ابتدای گرفتن گواهینامه رانندگی مراحل را خیلی سریع و بدون داشتن تجربه کافی می گذرانیم و به راختی گواهینامه رانندگی می گیریم و وارد خیابان ها می شویم.

 

حق تقدم در ترددها برای ما معنایی ندارد، به راحتی حق دیگران را زیر پا می گذاریم،اگرچه خودروهای ساخت داخل کیفیت مناسبی ندارد ولی در تصادفات و آمار فوتی ها کماکان عامل انسانی مقام نخست را دارد، سرعت بالا و غیر مجاز،استفاده از سرنشین هایی بالاتر از حد استاندارد، نبستن کمربند ایمنی،پارک دوبله،بی توجهی به قوانین رانندگی هنگام تردد همچون استفاده کردن مناسب از چراغ راهنما،صحبت کردن با تلفن همراه هنگام رانندگی ، خوردن و آشامیدن هنگام رانندگی، کرفتن معاینه فنی خودرو با اکراه و اما و اگرهای فراوان، استفاده از خودرو در جایی که نیازی به استفاده از ان نیست و می توان از وسایل حمل و نقل عمومی استفاده کرد،خواب آلود بودن و خستگی هنگام رانندگی و مواردی از این قبیل تنها بخشی از فرهنگ ترافیک ما محسوب می شود که جای کار فراوان دارد.زمانی برای فرهنگساری در مورد مباحث رانندگی از انیمیشن های داود سیاه استفاده می شد که در زمان خود بسیار موثر بود اما امروز در همان حد هم اطلاع رسانی نمی شود.تولید و پخش تیزرها و انیمیشن هایی با موضوع ترافیک ، آشنایی کودکان و نوجوانان با مباحث ترافیک ، بالا بردن هزینه های بی قانونی و تمرد از قانون، می تواند در این حوزه موثر باشد.

 

 

کلام آخر
استان همدان با هزارو 800 اثر تاریخی و طبیعی یکی از مقاصد مهم گردشگری به شمار می رود و سالانه میزبان گردشگران زیادی از داخل و خارج کشور است.هوای پاک استان همدان و شهر همدان را نمی توان در جذب گردشگر نادیده گرفت.برخی از کارشناسان اقتصادی معتقدند که توجه ویژه به بحث گردشگری می تواند موجب رونق و توسعه و ایجاد اشتغال و درآمدزایی در استان شود. اگر هوای پاک از استان و شهر همدان گرفته شود دیگر نمی توان انتظار ورود و جذب گردشگر را در استان داشت.به نظر می رسد اتخاذ تدابیری عاجل برای رفع آلودگی که زنگ خطرش روز به روز بیشتر به صدا درمی آید لازم و ضروری است والا شاید هزینه آن بیشتر از چیزی باشد که ممکن است به نظر برسد.