چاف، قطب تولید هندوانه

به گزارش خبرگزاری صدا و سیما ، مرکز گیلان، یادش بخیر، آنوقت ها که کولرها در تابستان، آنقدر برو بیا نداشتند ، وقتی مهمان خانه نقلی مادربزرگ بودیم، به قول خودش" عطش وجودمان را با یک سینی از این میوه جگر جلا ده خنک می کرد". میوه ای که همه ما را شب چله زمستان هم دور یک کرسی در خانه مادربزگ جمع می کرد. هندوانه که تابستان ِامسال، از کورس افزایش قیمت کالاها عقب نماند و در میادین میوه و تره بار، میوه فروشی ها و پشت وانت بارهای حاشیه خیابان، عددهای روی اتیکت قیمت هایش از سه  رقم گذشت و تا 2500 تومان هم رسید.  
اگرچه این افزایش قیمت نارضایتی شهروندان را در پی داشت و برای خیلی ها آبی نداشت اما برای هندوانه کاران؛ بویژه اهالی چاف لنگرود که قطب تولید هندوانه در گیلان است،  نه تنها نان خوبی داشت بلکه برخلاف سال های گذشته، نان شان را هم توی روغن کرد. 

آنطور که سازمان جهاد کشاورزی گیلان اعلام می کند : سالانه 61 هزار تن هندوانه به ارزش 60 میلیارد تومان در سه هزار و 80 هکتار از زمین های شهرستان های لنگرود، انزلی، رشت ، صومعه سرا ، لاهیجان، آستانه اشرفیه ، تالش و رضوانشهر تولید می شود که چاف لنگرود با هزار هکتار هندوانه کاری و تولید 20 هزار تن هندوانه در این بین رکورد دار است. 
البته مقدار زیادی هندوانه هم در دیگر مناطق گیلان و فقط برای تامین نیاز خانوارها در کنار دیگر محصولات کشت می شود که هیچ گاه در آمارهای تولید نمی گنجد. 
کارشناسان کشاورزی مرغوبیت و حاصلخیزی خاک منطقه چاف نسبت به دیگر مناطق ، تبعیت کشاورزان از شغل آبا و اجدادی شان و نیز بالا بودن میزان رطوبت هوا در این منطقه به علت نزدیکی زمین های کشاورزی به دریا را از عمده ترین دلایل بالا بودن تولید هندوانه در چاف و معروفیتش می دانند.
آنقدر معروف که این روزها نامش بر روی کاغذهای سفید در قفسه هندوانه میوه فروشی ها و روی تراکت هایی در کنار تلی از هندوانه، پشت وانت ها در حاشیه جاده ها خودنمایی می کند و در انبوهی از سمفونی بازار، وِرد زبان فروشنده هاست و بیشتر به گوش می رسد. 
موضوعی که مرا راهی دیار هندوانه خیز لنگرود کرد. 
در مسیر رسیدن تا چاف لنگرود، ترافیکی از وانت های حمل هندوانه، نمایی دیدنی به این مسیر سرسبز داده بود و تعدادی زن و مرد روستایی هم گوشه جاده در مسیر راه مان بساط هندوانه راه انداخته بودند.

 

زمین های ساحلی چاف در دل تابستان با میوه "شب چله"، سبز می شوند.
رَد  ِ وانت ها را که گرفتیم، به مزرعه سبز مشهدی غلامعلی رسیدیم که همراه کار گرها، عرق ریزان، زیر آفتاب داغ تابستان، حسابی گرم برداشت هندوانه هاست و آنها را پشت وانت ها بار می زند. 
مشهدی غلامعلی در حالی که هندوانه ای را دست به دست می کند می گوید : خدا را شکر بارندگی اردیبهشت و خرداد که بهترین زمان آبیاری بوته های هندوانه است ، باعث شد امسال در تامین آب هندوانه مشکلی نداشته باشیم و محصول خوبی برداشت کنیم.
کمی آنطرف تر مزرعه هندوانه آقا جبار، بخشی از زمین های ساحلی چاف را سبز کرده است.

 

 

شیرین تر از همیشه زیر چتر آفتاب و قیمت های داغ  
آقا جبار می گوید : اگرچه مجبوریم به خاطر گرمای کم سابقه هوا از ساعت 5 صبح برداشت هندوانه را شروع کنیم اما گرمای هوا و آفتاب داغ باعث شده است  امسال هندوانه ها آبدار تر و شیرین تر شوند.
حاج رضا باغدار دیگر این منطقه هم می گوید : امسال قیمت ها به دادمان رسید و برخلاف پارسال که قیمت هرکیلو هندوانه 300 تا 400 تومان بود و بخش زیادی از محصول هندوانه روی دست مان ماند، امسال در برخی روزها هندوانه را در باغ ، کیلویی 2 هزار تومان هم فروختیم.
سال زراعی محصول مهم چاف ، هندوانه سر بسته
قربان علی یکی دیگر از هندوانه کاران چاف گفت : به علت وجود زمین های ساحلی شغل اصلی بیشتر مردم در این منطقه هندوانه کاری است و در کنار این کار به تولید برنج ، دامداری و دیگر فعالیت های جانبی مشغولند و بیشتر درآمد سالانه مان از همین مزرعه های هندوانه تامین می شود. 
این کشاورز 50 ساله با بیان اینکه خوب یا بد بودن هر سال زراعی مانند هندوانه سر بسته ای است که با وضعیت هوا و قیمت های بازار تغییر می کند افزود : امسال هندوانه جنوب ، دیرتر و کمتر به بازار آمد و باعث شد بازار، کشش بیشتری نسبت به هندوانه چاف داشته باشد.

 

چاقوی موانع و مشکلات ِتولید، بر قلب هندوانه های چاف 
اگرچه هندوانه کاران چاف از محصول امسال و قیمت ها راضی اند اما از گران بودن بذر هندوانه و نهاده های شیمیایی، نبود تسهیلات توسعه تولید ، حمایت نکردن دولت برای ایجاد سامانه های نوین آبیاری، قیمت پایین هندوانه در سال های گذشته و در نهایت قرار نگرفتن زیر چتر بیمه کشاورزی گلایه دارند.

افزایش قیمت ارز ، دامن گیر بذر 
حسن آقا یکی دیگر از تولیدکنندگان هندوانه چاف در این باره می گوید : نوسانات قمیت ارز امسال دامن 2 رقم اصلاح شده هیبرید هندوانه که در چاف کشت می شود را هم گرفت و امسال مجبور شدیم هر کیلو بذر هندوانه که در یک هکتار کشت می شود را  تا 2 میلیون تومان هم بخریم، کاش چنین بذرهایی در کشور و استان خودمان تولید می شد تا مجبور به پرداخت این همه پول نباشیم.
این مشکل، ما را به مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی گیلان کشاند.
رییس این مرکز در پاسخ به این سوال که تاکنون چه پژوهش هایی برای تولید ارقام پر محصول هندوانه که سازگار با شرایط آب و هوایی گیلان باشد انجام شده گفت : واحد اصلاح بذر این مرکز از 6 سال پیش با سه  نیرو فعال است و بیشتر بر روی اصلاح بذر محصولاتی چون لوبیا، بادام زمینی، ذرت ، کلزا ، گندم و جو متمرکز است.
آقای مصطفوی راد افزود : به علت کمبود منابع اعتباری و همچنین پایین بود سطح کشت نسبت به استان های دیگر، پژوهش در خصوص بذر هندوانه، جزو برنامه های این مرکز تحقیقاتی نیست. 

اما تعداد زیادی از هندوانه کاران از جمله رامین، گلایه های زیادی از بالا بودن قیمت نهاده های شیمیایی دارند و می گویند : برای تامین کود و سموم هر هکتار مزرعه هندوانه، باید حدود یک میلیون و دویست هزار تومان هزینه کنیم و در سال هایی که بارش باران کافی نیست، باید هزینه هایی هم بابت آبیاری کناربگذاریم.
سرپرست معاونت بهبود تولیدات گیاهی جهاد کشاورزی گیلان در پاسخ به این گلایه ها می گوید : دولت نهاده های شیمیایی چون اوره و فسفات را بصورت یارانه ای بین کشاورزان توزیع می کند و برای کودهای مورد نیاز هندوانه که از دسته کودهای ریز مغذی است، یارانه نمی دهد. 
خانم بذرکار افزود : جهاد کشاورزی در زمینه ایجاد سامانه های آبیاری مزارع هندوانه هم برنامه ای ندارد چراکه با توجه به بحران آب، وزارت جهاد کشاورزی کشت محصولاتی چون هندوانه که وابسته به آب است را توصیه نمی کند و  بر این اساس تسهیلاتی هم پرداخت نمی کند.
وی به دوره کوتاه تولید هندوانه از فروردین تا شهریور به عنوان یک مزیت اشاره کرد و گفت : از طرفی خاک مرغوب و سبک چاف، باعث می شود آب باران به سرعت در لایه های خاک نفوذ کند و در سطح خاک باقی نماند و باعث پوسیدگی ریشه ها نشود.

سرپرست معاونت بهبود تولیدات گیاهی جهاد کشاورزی گیلان با بیان اینکه یک هکتار هندوانه کاری با احتساب قیمت های امسال و حذف هزینه های تولید، برای هر کشاورز حدود 12 میلیون تومان درآمد به دنبال دارد می گوید: این مزیت ها باعث می شود چافی ها با وجود همه مشکلات هر سال، شغل آبا و اجدادی شان را ادامه دهند و سازمان جهاد کشاورزی گیلان هم بهبود کیفیت تولید را با برنامه های ترویجی در قطب تولید هندوانه استان پی می گیرد.
مدیر جهاد کشاورزی لنگرود با اشاره به اینکه برای 800 هندوانه کار چافی دست کم هفته ای یک دوره آموزشی در روستاها برگزار می کنیم گفت : 30 نفر در هر دوره با نحوه کشت بذر، استفاده از نهاده های شیمیایی و شیوه های پایین آوردن میزان خسارت در مزرعه آشنا می شوند. 
آقای قاسم پور می گوید: علاوه بر این، کارشناسان جهاد کشاورزی به مزارع هندوانه سرکشی کرده و از نزدیک  کشاورزان را راهنمایی می کنند. 
موضوعی که کشاورزان هم آن را تایید می کنند اما از بیمه نبودن محصول شان ناراحتند و می گویند : در سال های اخیر که بارش ها کم شده، بیمه کردن مزارع هندوانه شان واجب شده است.

 

وقتی هندوانه از زیر چتر بیمه قـِـل می خورد .
معاون خدمات بیمه ای بانک کشاورزی گیلان می گوید: در سال 90 هندوانه، برای نخستین بار زیر چتر بیمه رفت اما به علت استقبال نکردن کشاورزان، از پوشش بیمه بیرون آمد و بیمه کشاورزی دیگر مشمول هندوانه نشد .
آقای معمار زاده البته می گوید : امسال سهمیه ای برای بیمه هندوانه در گیلان از سوی صندوق بیمه کشاورزی در نظر گرفته شده بود که از سوی بهره برداران استقبال نشد.
وی اذعان دارد : اگرچه فقط محصولات استراتژیک در اولویت بیمه این صندوق است اما تلاش می کنیم در سال جدید زراعی ، سهمیه بیشتری برای بیمه هندوانه کاران گیلانی دریافت و تمرکز بیشتری بر اطلاع رسانی آنان در این زمینه داشته باشیم. 

 

با این توضیحات ِمسئولان و متولیان حوزه کشاورزی، ناگفته پیداست که هندوانه کاران چافی همچنان باید چشم به آسمان و دست به زانوی خود "یا علی " بگویند و در انتظار سال زراعی خوب و به امید قیمت های خوب بازار ، شغل آبا اجدادی شان را حفظ کنند و با چشم امید به تولید این محصول که مثل هندوانه سربسته است ، نگاه کنند.