چگونگی مديريت مصرف آب در کشاورزي

چکیده گزارش پژوهشی:

. تغییر الگوی کشت برای کاهش مصرف آب و افزایش بهره‌وری: باید به دنبال راهکار علمی برای این مسئله بود.

. کشت گلخانه­ ای مزیت‌های فراوانی دارد که بارزترین آن افزایش چند برابری تولید و کاهش مصرف آب است.

. برداشت بي ­رويه از منابع آب زيرزميني موجب کاهش سطح آبهاي زيرزميني شده­ است.

. بارش کم باران و نيز هدررفت آب در بخش کشاورزي موجب پديدار شدن بحران آب در اين بخش شده­ است.

پژوهش خبری صدا وسیما: در طول سالیان اخیر با کاهش نزولات آسمانی، افزایش برداشت غیر‌کارشناسی و غیرقانونی از منابع زیرزمینی در بخش‌های مختلف به‌ویژه کشاورزی و بي ­توجهي به روش‌های بهینة مصرف آب در بخش‌های مختلف، عملاً بحران آبی پيش آمد و کارشناسان در محافل کارشناسی و حتی سیاسی دربارة اين بحران بحث و مجادله مي­ کنند. چاره‌جویی برای وضعیت بد آب در کشور، امری است که باید از سالیان خيلي دور به‌عنوان یکی از عوامل احتمالی بحران‌زا در کشور مورد بررسی  قرار می‌گرفت که متاسفانه تا‌به‌حال آن‌طور که باید به آن پرداخته نشده و با وجود اعلام وضعیت نامناسب آبی، همچنان نگاه‌ها و برنامه ­ها، ‌گذری و کوتاه‌مدت است. در سالي که گذشت و به دنبال بارش­ هاي خيلي کم با توجه به اهمیت آب در بخش کشاورزی و همین‌طور هدررفت آب در این بخش به‌دنبال پاسخ به پرسش چگونگي مديريت آب در کشاورزي و راه‌هاي برون­ رفت از اين معضل شديم؛ در گزارش پژوهشي زير که برگرفته از ميزگرد کارشناسان، مسئولان و بهره ­برداران بخش کشاورزي در معاونت پژوهشي وزارت اقتصاد و دارايي که در بهمن 96 برگزار شده است [1] سعي شده به سؤالات زير پاسخ داده شود.

1-چالش‌های موجود در زمینه بهره ­وری آب کشاورزی در ایران                 

2-راهکارهای افزايش بهره­ وري  درمصرف آب کشاورزي

3-راهکارهای صرفه­ جويي در آب کشاورزي             

سخن آخر

با مصرف بهینه آب می‌توان در تمام مناطق قابل کشت بهترین محصولات کشاورزي را داشت، اما مصرف آب با کمبود دانش فنی رو­به ­رو است و دستگاه ­های اجرایی برنامه­ های عملیاتی برای مصرف بهینه آب نداشته ­اند و همچنین آموزش لازم برای استفاده از سامانه ­های نوین آبیاری به کشاورزان داده نشده است. باید با مدیریت درست منابع آب (هم عرضه و هم تقاضا)، استفاده از دانش و فناوری های نوین، اصلاح الگوی کشت، استفاده از سیستم ­های آبیاری مدرن و گسترش آن در سطح مزارع، آموزش مناسب کشاورزان و بهره ­برداران و ارزیابی امکان تولید و مبادله محصولات کشاورزی(براساس آب مجازی)، به سوی استفاده مناسب از آب و بهبود بهره ­وری آب کشاورزی حرکت نمود. همچنین باید دانست توسعه پایدار بدون پایداری منابع آب در هیچ کشوری امکان پذیر نیست.

اجرای سامانه آبیاری نیاز به آموزش دارد، در گام اول باید نحوه صحیح استفاده از این روش به کشاورزان آموزش داده شود تا آن‌ها بتوانند آب را بهینه مصرف کنند و محصولات آن­ها نیز از نظر کمی‌وکیفی مناسب باشد. نکته اساسی در این راه، بومی‌سازی این سامانه است، باید با توجه به شرایط آب­ وهوایی و متناسب با هر اقلیم این سامانه اجرا شود.

[1] . بررسی بهره وری آب و آسیب شناسی مدیریت آن در بخش کشاورزی کشور؛ معاونت امور اقتصادی وزارت امور اقتصاد و دارایی؛  بهمن 1396